Genderverschil
Met deze blog wil ik absoluut geen oordeel vellen over mensen die werkzaam zijn in de beroepsgroepen die ik hieronder als voorbeeld noem. Ik ben naar aanleiding van een gesprek met een medegeamputeerde wel gaan nadenken over genderverschil tussen zorgverleners en de patiënt of cliënt. Hoe kwetsbaar voelt dat?
Meer mannen dan vrouwen als prothesemaker
Het is even stil geweest op mijn website. Er gebeurde veel in huize RaGaSto, dus het blogwerk bleef even liggen. Aan inspiratie geen gebrek, want er liggen nog zat onderwerpen op de plank. Toch werd ik voor dit onderwerp getriggerd door een gesprek dat ik had met een persoon die ook amputaties had ondergaan. Terloops kwam de opmerking dat er ogenschijnlijk meer mannen dan vrouwen als prothesemaker werken. Dat kan natuurlijk toeval zijn, maar we hadden beide diezelfde ervaring.
Aantasting van je eerbaarheid
Eerder schreef ik nav allerlei medische onderzoeken al eens dat ik me bijna aangerand voelde. Dat lag weliswaar niet aan die hulpverlener van toen. Toch blijft het een feit dat je – als je chronisch ziek bent of een beperking hebt – geregeld aangeraakt, bevoelt of betast wordt. Nog maar te zwijgen van interne onderzoeken. Dat kan zeker ervaren worden als een aantasting van je eerbaarheid. Helemaal wanneer het in de buurt of aan je intieme delen van je lichaam nodig is om aangeraakt te worden. Veelvuldige of heftige medische gebeurtenissen kunnen zelfs de oorzaak zijn van posttraumatische stressstoornis (PTSS). Met dit artikel hoop ik daarom een discussie op gang te brengen waar in mijn ogen weinig aandacht voor is.
Onzekerheid hebben over een beperking
Neem het voorbeeld van een orthopedisch instrumentmaker. Die mensen maken spalken en prothesen. Laat ik daar nou een heel arsenaal aan hebben. Om die te maken moeten er gipsafdrukken van lichaamsdelen gemaakt worden en/of maten opgenomen worden. In mijn geval zijn het vooral de handen, onderarmen, het onderbeen en mijn stomp. Op het eerste gezicht niet zo heel spannend, maar voor veel mensen met een amputatie is het soms best even een dingetje om de stomp bloot te leggen. Ik heb er bijvoorbeeld echt even over gedaan om afgelopen zomer zonder stompkous in mijn korte broek de straat op te durven. Iets dat de medegeamputeerde herkende: “Alsof je er een soort ‘schaamstreek’ bij hebt gekregen na een amputatie.” En dat geldt voor wel meer mensen met een minder gangbaar lijf. Niet zelden hoor of lees ik dat in mijn netwerk mensen een bepaalde mate van onzekerheid hebben over hun beperking.
Jongedame met twee bovenbeenprotheses
Hoewel ik dus een relatief lage amputatie heb en ik het ook niet heel schokkend vind wanneer mijn handen worden gegipst voor een nieuwe spalk, heb ik ook het geluk dat ik, als mannelijke patiënt, dus ook vaak een mannelijke prothesemaker of orthesemaker tref. Mijn digitale gesprekspartner betrof echter een jongedame met twee bovenbeenprotheses. Dat maakt het al meteen een stuk ongemakkelijker. Voor het goed kunnen gebruiken van haar protheses, moeten die namelijk hoog aansluiten bij haar liezen en onder haar billen. Het maken van gipsafdrukken voor nieuwe stompkokers ervaart ze daarom als een zeer onprettige ervaring. Juist ook omdat ze aangeeft vooral mannen te treffen als prothesemaker, een genderverschil dus.
Genderverschil in meerdere beroepsgroepen
Ik noem bovenstaande als voorbeeld, maar het genderverschil treft uiteraard meerdere beroepsgroepen in de medische en paramedische wereld. En het gaat ook niet alleen om mannelijke professionals die werken met vrouwelijke patiënten, maar ook andersom. Zo kreeg ik ooit les om mezelf te katheteriseren van een vrouwelijke verpleegkundige. Geloof mij maar dat ik dat zeer ongemakkelijk vond. En ik wil benadrukken dat ik met dit artikel niet wil aangeven dat die mensen in de zorg of hulpverlening kwade bedoelingen hebben. Echt niet, maar het gaat wel om hoe weinig aandacht er is in mijn beleving over dit onderwerp.
Professioneel en respectvol
Ik hoor de lezers al bijna hardop denken: “Maar die zorgverleners zijn professionals. Die gaan daar heus wel professioneel en respectvol mee om.” Dat begrijp ik dus ook wel. Maar ik wil daar een ander voorbeeld tegenover stellen. Wie mijn website heeft doorgespit, heeft vast ontdekt dat ik ooit een boek heb geschreven over de geschiedenis van de Dienst Vervoer en Ondersteuning. Het is dus geen geheim dat ik werkzaam ben als ambtenaar bij het ministerie van Justitie en Veiligheid. Heel wat jaren en haren geleden werkte ik in een praktijkgerichte functie. Fouilleren en visiteren hoorden daarbij.
Machtsverhouding
Eén van de belangrijkste regels daarbij was dat alleen een mannelijke beveiliger een mannelijke persoon mocht fouilleren en visiteren en alleen een vrouwelijke beveiliger een vrouwelijke persoon. Man-op-vrouw of vrouw-op-man was uit den boze (tenzij het echt op geen enkele andere wijze kan, maar dat heb ik in al die dienstjaren nog nooit meegemaakt). Dat is zelfs wettelijk vastgelegd. De mannen en vrouwen in zo’n beveiligingsfunctie zijn ook professionals en doen hun werk ook met respect voor de mensen die ze tegenover zich hebben. Hoe je het wendt of keert, er bestaat een bepaalde machtsverhouding tussen de beveiliger en de persoon daartegenover.
Afhankelijkheid van de zorgverlener
Op een ander vlak is die machtsverhouding er eveneens tussen zorgverleners en de patiënt of cliënt. Als zorgvrager verkeer je namelijk in een zekere afhankelijkheid van de zorgverlener. Dat maakt je toch kwetsbaar. Althans, dat kan in ieder geval kwetsbaar voelen. Helemaal omdat je vaak ook moet vertellen over je zorgvragen, wat soms ook gevoelens teweeg brengt bij de patiënt of cliënt. Of dat nu gaat om het betreffende lichaamsdeel als onderwerp op zichzelf of dat het flashbacks geeft aan een traumatische gebeurtenis (denk aan een ernstig ongeluk) waardoor je lijf en lichaamsfuncties veranderd zijn.
Hoe ervaren mijn lezers zo’n genderverschil?
Ik ben heel benieuwd naar hoe mijn lezers een genderverschil tussen zorgverleners en de patiënt of cliënt ervaren. Hopelijk reageren er naast zorgvragers (de patiënten of cliënten) ook zorgverleners. Laten jullie het weten? Mocht er al eens onderzoek naar gedaan zijn, dan verneem ik dat ook graag. En anders roep ik onderzoekers of studenten op om hier eens onderzoek naar te doen. Ik denk dat dat heel verrassend kan zijn. Resultaten en inzichten dienen dan als mooie aanvulling op dit artikel.
Het is een goed onderwerp wat je aanroert. Prothesetechnici maar ook rolstoeltechnici zijn vaak man. En er komt lichaamscontact kijken bij het aanmeten van dat soort zaken, hoe dan ook. Dit blog helpt misschien al om het bespreekbaarder te maken. Een andere kant van het verhaal is dat ik soms bij huisbezoeken en passingen mensen (m/v/x) trof die wel erg schaars gekleed waren. Daar voelde ik me als professional soms knap ongemakkelijk bij. Ook de professionals zijn mensen. Ik ben een groot voorstander van openheid en respectvolle communicatie. Op mijn website staat een blog dat raakt aan dit onderwerp (pun intended).
Hoi Jessica,
Plaats gerust de url naar die blog in de reacties. Want het is altijd goed om zo’n onderwerp van meerdere kanten met diverse visies te belichten. En nog beter… te bespreken. Heel goed dat je ook je ervaringen vanuit de kant van de zorgverlener deelt. Ik had via een andere weg ook zo’n reactie gekregen dat het genderverschil en dan met name de gedraging/gebrek aan kleding van een patiënt ook negatief kan werken op de hulpverlener. Blij met dit soort input. Ik hoop ook echt dat de openheid en communicatie hierover tot stand komt. Ik heb namelijk ook gemerkt dat het een onderwerp is dat ook vaak snel wordt weggewuifd.
hallo
ik heb daar niet zo n probleem mee, misschien zelfs integendeel. ik voel me als vrouw in het algemeen iets beter bij een man. ook mijn gynaecoloog, reumatoloog zijn mannen. ik ben er vrij zeker van dat zij ons lichaam echt objectiveren. zij zien het ene lichaam na het andere.
Mijn internist is een vrouw.
Mochten er onwennige situaties optreden, zou het ideaal zijn om dit aan te brengen, ook al is dat niet eenvoudig. Of veranderen van hulpverlener.
gr Ann
Mijn blog is te vinden op https://www.xxs2info.nl/blog/een-last-op-mijn-schouders/
Ik heb ervaring als professional in verschillende beroepen en als persoon met een grotendeels onzichtbare aandoening met veel kleine gevolgen.
Ha Ralph,
Een mooi probleem dat je schetst en waar ik even over na heb gedacht omdat ik zowel de rol als professional heb gehad (20 jaar als verloskundige gewerkt, wel vrouw 😉 en nu patiënt ben. Langdurig onder behandeling geweest bij een mannelijke gynaecoloog (die ook nog mijn baas was) en sinds een paar maanden een bovenbeenamputatie, en sinds 1 week de gelukkige eigenaresse van een prothese waar nog constant aan gesleuteld wordt. Waarbij je vaak ter hoogte van je billen en diep in je liezen wordt betast 😉 Wat mijn ervaring is, is dat het geslacht niet uitmaak, wel de manier van benaderen. Zo heb ik bij mannelijke professionals misschien wel betere ervaringen (respectvoller) dan vrouwelijke professionals. Mogelijk dat we bij genderverschil voorzichtiger zijn in de benadering die je kiest? Ik denk dat de sleutelrol ligt in communicatie, zeg bijvoorbeeld wat je gaat doen, voordat je in iemands liezen of billen gaat “graaien”. Daarnaast denk ik dat wij als patiënt ons ook moeten realiseren wat wij doen. Zo zal ik bv nooit een string aantrekken maar wel een meer “degelijke” slip. En toen ik de gedachte had dat ik een derde schaamlip had 😉 omdat mijn koker zo raar zat in mijn lies dan bedenk ik toch ook dat ik dat niet tegen mijn mannelijke fysio zo verwoord. Daarnaast kan ik wel zeggen dat een lichaam echt iets anders is vanuit je professie gezien en je ze in alle soorten en maten voorbij ziet komen zonder ook dat je daar ook maar iets van denkt. De essentie ligt in respectvol communiceren en aanraken, de leer vanuit de haptonomie is hiervoor heel leerzaam hoe de ene of de andere aanraking op dezelfde plaats door dezelfde persoon heel anders kan worden ervaren. En benoem het vooral (op een respectvolle manier) naar elkaar toe als je, je er niet prettig bij voelt. Sorry voor mijn langdradige reactie, maar dit onderwerp ging mij zowel als professional als patiënt aan het hart.
Het onderwerp spreekt mij als vrouw ook aan, ik heb geen amputatie maar een dwarslaesie. En van mijn eerste onderzoeken tav mijn urine wegen / katheter inbrengen, gebeurde door 2 mannelijke assistent artsen. Ik blijf het gevoel houden ( ook nog na 45 jaar ) dat de handeling meer was dan alleen het onderzoek. Maar toch blijf ik zaken liever bespreken met mannen dan met vrouwen en dat betreft voor mij het gevoel dat zij veel al wel respect vol met mijn lichaam omgaan. Binnen de sport heb ik een vrouwelijke verzorgster meegemaakt die grens overschrijdend gedrag had naar vrouwen en meer wilde.
Het geen dat iemand van mijn eigen geslacht mijn vertrouwen heeft aangetast maakt dat ik binnen ziekenhuizen en andere zorg noodzakelijke handelingen altijd mijn vaste vrouwelijke begeleidster meeneemt. Het alleen zijn wil ik vermeiden en o dank de eerdere ervaring met 2 mannelijke arts assistenten is de ongewenste benadering door iemand van het zelfde geslacht heeft blijvend invloed bij afspraken bij medische zaken.
Ik (vrouw) vind het prettiger om door een vrouw behandeld te worden dan door een man als het gaat om intieme behandelingen, zoals bij een uroloog of gynaecoloog. In de thuiszorg ben ik tot nu toe alleen vrouwen tegengekomen en dat vind ik eigenlijk ook heel prettig. Bij hulp bij douchen en aankleden bevind je je toch on een kwetsbare positie. Als het niet anders kan en er een man aan te pas komt, dan probeer ik mezelf gerust te stellen met het feit dat zo iemand de hele dag door blote mensen ziet in allerlei vormen en maten en hier helemaal aan gewend is. Ik heb nooit verschil in respect ervaren tussen mannelijke en vrouwelijke behandelaren. Bij mij zit mijn voorkeur dus gewoon “tussen de oren”. Maar ook al weet je dat, het ongemak blijft.