Financiële strop
Ik durf wel te stellen dat er een stille ramp dreigt in Nederland. Een ramp rondom de bestaanszekerheid van chronisch zieken en gehandicapten. Een groot deel van deze doelgroep krijgt namelijk een steeds grotere financiële strop te verwerken.
Geen big spenders
Eerder schreef ik al dat mijn ziekte en beperking mij jaarlijks in de vijf cijfers kost. Deels heeft dat te maken met de achteruitgang in inkomsten, maar ook door alle eigen bijdragen, eigen risico en extra kosten die niet vergoed worden vanuit bijvoorbeeld de zorgverzekering. Best een schrikbarend idee toch wanneer je per jaar ineens € 10.000,- minder kan besteden?
Omdat mijn lieftallige eega en ik geen ‘big spenders’ zijn en ik van oorsprong een prima salaris had (en ik dus een acceptabele UWV-uitkering ontvang), konden we die terugval in koopkracht redelijk dragen. Ik maakte me toen echter al zorgen om de vele mensen met een chronische ziekte of handicap die al weinig inkomsten hebben. En laten we eerlijk zijn, dat is een zeer groot deel daarvan.
Bloedserieuze oproep aan de politiek
Nou piept en kraakt het in de maatschappij toch al over hoe duur het leven is geworden, maar ‘mijn doelgroep’ wordt nog eens extra hard geraakt. De komende jaren gaan de tegemoetkomingen en vergoedingen rondom ziektekosten namelijk nog verder op de schop. Ik mis al een been, maar desondanks wordt me dus nog een poot uitgedraaid! We zijn dan ook een makkelijk doelwit. Veel chronisch zieken hebben nou eenmaal te weinig energie om te kunnen demonstreren. Als rolstoelgebruiker een zitactie houden maakt ook geen verschil en sommigen van ons hebben niet eens handen om zich aan het wegdek van de A12 te plakken. Lollig allemaal, maar de boodschap van dit relaas is bloedserieus en een oproep aan de politiek!
Verlagen eigen risico is sigaar uit eigen doos
Het is niet alleen schrijnend, maar ook totaal onlogisch. Zo heeft een maatregel die bedoeld is om mensen met een aandoening financieel te ontlasten, juist op die groep mensen als enige geen positief effect. Ik heb het over de verlaging van het eigen risico. Het verplichte eigen risico dat je bij een zorgverzekering hebt, wordt vaak omschreven als een soort straf voor ziek zijn. Veel mensen kunnen dat eigen risico amper meer betalen, dus een verlaging daarvan is natuurlijk toe te juichen.
Maar het kabinet heeft nu bedacht om als compensatie daarvan de tegemoetkoming arbeidsongeschiktheid vanaf 2027 af te schaffen. Een bedrag van ruim € 200,- dat het UWV jaarlijks betaalt aan de 840.000 mensen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering. Dus onder de streep is het precies de doelgroep waarvoor de verlaging van het eigen risico moet komen, die daar dus niet van profiteert. Een sigaar uit eigen doos en alleen maar een vooruitgang voor gezonde mensen die het eigen risico toch vaak niet gebruiken.
Geen werkelijke kosten per kilometer meer als aftrekpost
Dat is slechts het topje van de ijsberg, want er is vanaf 2025 nog een veel grotere financiële klap voor mensen met een chronische ziekte of beperking. Een klap die nauwelijks aandacht krijgt, maar mij en vele anderen nog veel harder treft dan bovenstaande. Tot en met de belastingaangifte van 2024 mag je namelijk voor medisch (of vanwege je handicap) noodzakelijke autoritten de werkelijke kosten per kilometer aftrekken bij je aangifte inkomstenbelasting. Vanaf de inkomstenbelastingaangifte over 2025 mag je als aftrekpost ineens nog maar € 0,23 per kilometer rekenen.
Vijfduizend euro minder
De Vereniging Zakelijke Rijders (VZR) berekende dat in 2024 een goedkopere auto eigenlijk € 0,34 per kilometer kost en een nieuwere/duurdere al € 0,71 per kilometer. En dat is volgens mij nog een voorzichtige schatting. Mijn wederhelft rijdt een Fiat 500 uit 2013, niet bepaald een exorbitant luxe vervoermiddel. Toch kost die volgens de ANWB al € 0,38 per km. Mijn lieftallige eega is met haar depressie ook chronisch ziek. Voor de kilometers naar haar psychoglogische/medische afspraken kunnen we dus een derde minder opvoeren aan aftrekposten.
Kijken we naar mijn rolstoelbus dan wordt het nog veel gekker. Die kost maar liefst € 1,12 per kilometer. Natuurlijk is mijn prachtige V-Klasse een erg luxe en jongere wagen. Bedenk alleen dat ik door het UWV min of meer verplicht was om een zo goed als nieuwe auto aan te schaffen, omdat ik daar tien jaar mee moet doen wil die uitkeringsinstantie de aanpassingen betalen zodat ik naar mijn werk kan rijden. Maar ook voor die rolstoelbus mag ik vanaf 2025 slechts € 0,23 per km aftrekken. Wel mag ik vanaf 2025 een vast bedrag van € 925,- aftrekken voor die rolstoelbus. Dat compenseert bij lange na niet de werkelijke kosten. Schrik niet, maar in totaal kost die nieuwe belastingmaatregel mijn vrouw en mij ruim € 5.000,- aan aftrekposten per jaar; VIJFDUIZEND EURO!
Verlagen van arbeidsongeschiktheidsuitkeringen?
Als je denkt dat het daarmee wel is afgelopen met het ondermijnen van de bestaanszekerheid van chronisch zieken en gehandicapten, dan heb je het mis. Recentelijk verschenen er goed onderbouwde berichten dat het UWV als instantie de nodige verbeteringen nodig heeft, dus een hervorming klinkt logisch. Om dat te bekostigen gaan echter stemmen op om daarvoor de arbeidsongeschiktheidsuitkeringen te verlagen. Zo presenteerde een minister onlangs plannen om de WIA van 75% van het laatstverdiende loon te verlagen naar 70%, zelfs voor de mensen die al een uitkering hebben.
Het verlagen van uitkeringen om die reden is echter totaal niet logisch. Zoals het FNV al aangeeft zit er ruim voldoende geld in de UWV-kas en groeit dat bedrag ook nog eens elk jaar flink. Het betreft bovendien een misverstand dat een arbeidsongeschiktheidsuitkering van belastinggeld betaald wordt. Het gaat om een verzekering waar iedere werknemer premie voor betaalt. Feitelijk mijn en jouw eigen ingelegde verzekeringsgeld dus, zoals je dat ook bij een opstal- of inboedelverzekering hebt. Het zomaar schuiven met die miljarden euro’s aan ingelegde premies om andere zaken mee te bekostigen, is simpelweg oneerlijk.
Werken moet lonen
En dan wordt er gezegd dat werken moet lonen. Natuurlijk gun ik iedere werkende een goed loon naar werken. Mensen die (deels) arbeidsongeschikt zijn, kunnen echter niet (volledig) werken. Ik heb geknokt om weer deels aan de slag te kunnen en dat doe ik met enorm veel plezier en passie. Dat wil ik nog zo lang mogelijk blijven doen, maar financieel loont dat steeds minder. Ik werk als ambtenaar en daarom wordt geregeld via CAO-onderhandelingen het loon aangepast aan de inflatie en het marktconforme uurloon.
Terugbetalen aan het UWV
Maar wist je dat mijn WIA-uitkering die CAO-verhoging van mijn loon niet bijbeent? Dat klinkt niet dramatisch, maar bedenk dat ik voor 67% van mijn laatstverdiende loon voor mijn ziekte ben afgekeurd. Ik werk dus 33% van de uren tov mijn oude fulltimedienstbetrekking. Alles wat ik aan loon meer verdien dan de jaarlijkse indexatie van mijn WIA-uitkering, moet ik bij het UWV weer inleveren. Zo ging mijn arbeidsongeschiktheidsuitkering afgelopen jaar door indexatie met 2,73% omhoog en het loon bij mijn werkgever met 8,5%. Dat laatste is nog los van de verdere afspraken rondom eenmalige uitbetalingen en loonstijging in 2025.
In de praktijk betekent het dat ik van mijn toegenomen resterende loon uit werk (8,5% – 2,73% =) 5,73% moet terugbetalen aan het UWV. Zonder dat ik dus meer dan die 33% ben gaan werken. De eenmalige uitbetalingen van de CAO-onderhandelingen, een bewuste beloning, een bonus, etc gaan sowieso – ook al krijg ik die maar over mijn 33% werkbare uren – één-op-één terug naar de kassa van het UWV. Want iets extra’s verdienen, ook al is dat naar rato van de uren die ik gewoon nog wel kan werken, mag niet van het UWV. Ondanks dat ik dus werk, ga ik er procentueel steeds verder op achteruit ten opzichte van mijn collega’s die wel fulltime in dezelfde functie kunnen werken. Wat was dat ook alweer dat werken loont?
Inkomensafhankelijke bijdrage WMO
Daarbovenop komt nog een extra kostenpost vanaf 2027, namelijk de inkomensafhankelijke eigen bijdrage voor voorzieningen
via de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Denk daarbij aan huishoudelijke hulp wanneer je fysiek of mentaal niet alles in het huishouden zelfstandig kunt. De huidige WMO is momenteel overgeleverd aan de financiële positie en het politiek-bestuurlijke klimaat van elke individuele gemeente. Dat levert rechtsongelijkheid op onder chronisch zieken en gehandicapten, afhankelijk van waar diegene woont.
Dat de WMO dus op de schop en betaalbaarder moet, vind ik geen gek idee. Ik ben zelfs voor de inkomensafhankelijke bijdrage. Op welke wijze die inkomensafhankelijke eigen bijdrage ingevoerd wordt en de hoogte daarvan, is ten tijde van deze blog (februari 2025) nog altijd niet duidelijk. Het moment van de invoering ervan komt met alle bovenstaande financiële terugval in ieder geval hoogst ongelukkig.
Mijn conclusie rondom bestaanszekerheid van chronisch zieken en gehandicapten
Mijn conclusie? Alsof we jaren terug in de tijd geworpen worden. Behalve de sterk dalende financiële positie, heeft dat nog een bijkomend effect. Steeds meer mensen zullen zorg gaan mijden. Ze kunnen de zorg zelf niet meer betalen of ze kunnen simpelweg de vervoerskosten naar hun medische afspraken niet opbrengen. Dat heeft weer als gevolg dat chronisch zieke mensen nog zieker kunnen worden, waardoor ze in een vicieuze cirkel terecht komen. De bestaanszekerheid van chronisch zieken en gehandicapten in Nederland komt zo steeds meer in gevaar.
Sinds de ‘C-lijst van Els Borst’ destijds geschrapt werd en de grijze golf steeds groter en groter werd denderde de Zorg ‘op alle fronten’ naar beneden, helaas.
Op onze munten stond vroeger ‘God zij met ons.’ Op de toekomstige munten komt te staan ‘God wás met ons.’😢
Die geschrapte lijst was inderdaad een van de eerste tekenen van het afbrokkelen van de bestaanszekerheid. Ik hoop echt dat er ooit een ommekeer komt.
En niet te vergeten: Als het eigen risico lager wordt, zal de premie waarschijnlijk stijgen.
Klopt! Ook dat inderdaad.
En dan denken ze nog niet eens aan mensen met aow en een klein pensioentje.
Mijn man moet 3 x per week dyaliseren, en ikzelf ben na 6 rugoperaties 33 jaar rolstoeler.
Je krijgt steeds minder vergoed, dus er komt een dag dat we moeten gaan kiezen nemen we de medicijnen en slaan we de noodzakelijke behandeling bij bijv. de medisch pedicure uit. iets wat allebei niet kan eigenlijk.
Maar daar staan ze in den Haag niet bij stil
Jullie ervaring onderstreept precies wat ik bedoelde. Dat soort keuzes moeten maken, is een afbraak van de bestaanszekerheid. Zo triest als het zover komt. Bedankt voor het delen van jullie verhaal/situatie.